کوی مهندسین

وضعیت نابسامان رانندگی و افزایش روز افزون ترافیک شهری در کشور به وضع دردناکی تبدیل شده است. به بهانه اجرای طرح خط سفید چند مطلب را مورد توجه قرار گرفته است. مطالبی که بعضا همه ما آن ها را می دانیم اما گویا هیچ گاه در کنارهم تلاشی برای رفع آنها نمی کنیم.

ترافیک سنگین ۴ هزینه عمده برای کشور دارد:
۱- زمان: روزانه میلیون ها نفر ساعت زمان در کلان شهرها مخصوصا تهران از بین می رود. زمانی که در کمترین حد استفاده می توانست صرف استراحت جمعیت خسته شهر شود.

۲- سوخت: در کلان شهر تهران یک مسیر ۱۰ کیلومتری که باید زمانی زیر یک ربع را نیاز داشته باشد به راحتی ۱ ساعت زمان می برد و به تبع آن چند برابر سوخت مصرف می شود، قابل توجه است که تلاش برای آزاد سازی قیمت بنزین بی نتیجه بوده و بنزین ۷۰۰ تومانی هم مقدار زیادی یارانه در دل دارد.

۳- هزینه روانی: افرادی که زمان زیادی را در ترافیک می گذرانند، هزینه روانی زیادی می پردازند و ماحصل آن درگیری های اجتماعی و نزاع های خیابانی و تنش های خانوادگی و کاری بیشتر است که اگر مورد بررسی دقیق قرار گیرد عمق فاجعه معلوم می گردد. هزینه های اقتصادی تحمیل شده در این بخش هرچند به طور مستقیم قابل شناسایی نیست اما بر همگان معلوم است.

۴- بهداشت و درمان: ترافیک باعث افزایش آلودگی هوا و به دنبال آن بیماری های مختلف و در نهایت تحمیل هزینه های سنگین درمان به جامعه می شود.

در ایجاد وضع فعلی ۳ عامل نقش اساسی ایفا می کنند:

۱- زیرساخت ها
۲- فرهنگ بد رانندگی
۳- مجریان قانون

۱- زیر ساخت ها: متاسفانه در بسیاری از معابر اصلی و مخصوصا بزرگراه های شهری اصول مهندسی ترافیک به درستی رعایت نشده است.

الف) تغییر عرض معبر : اگر یک مایع یا مقداری شن را در یک لوله یکنواخت بریزید، همه آنها به راحتی عبور می کنند اما اگر حجم زیادی از آنها را در یک لوله که مرتبا تنگ یا گشاد می شود بریزیم می بینیم که هرجا مسیر تنگ می شود با کاهش سرعت عبور و گرفتگی مواجه می شویم و این امر طبیعی است. همین اتفاق در بسیاری از معابر شهری رخ می دهد و در ساعات پر رفت و آمد این محلها گرههای ترافیکی را شکل میدهند و کم کم منجر به کشیده شدن ترافیک به تمام اتوبان می شوند. مثل مسیر کمربندی جنوبی

ب) محل نصب نامناسب برخی از تابلوهای راهنما : که بعضا باعث به اشتباه افتادن راننده می شود. متاسفانه در برخی نقاط تابلوها نه تنها زود تر از خروجی ها نصب نشده اند که ۵۰ متر بعد از آنکه خروجی تمام شده نصب شده اند. شاید بزرگی تابلوها باعث دیده شدن زودتر آنها شود اما قطعا این دلیل نمی شود تابلو حداقل ۲۰۰ متر قبل از خروجی نصب نگردد.

پ) نبود محل مخصوص سوار و پیاده کردن مسافر : در برخی نقاط در حاشیه شریان ها محل هایی برای تجمع مسافران ایجاد شده است. در نقاط مذکور باعث می شود مسافران بخشی از یک لاین را اشغال کنند و رانندگان تاکسی ها و مسافرکشان نیز با توفق برای سوار و پیاده کردن مسافر ایجاد گره ترافیکی نمایند. نمونه این مورد را در خیانهای شهر به راحتی می توان مشاهده کرد. احداث محل های پارکینگ مانند و اعمال جریمه سنگین برای رانندگانی که خارج از این محدوده ها اقدام به سوار و پیاده کردن مسافر می کنند می توانند این مشکل را بهبود دهد. و صد البته برخورد با رانندگانی که از این پارکینگ های موقت، برای عبور یا توقف استفاده می کنند الزامی است.

ت) نبود جای پارک و کمبود شدید پارکینگ در سطح شهر: وقتی مردم برای یافتن یک جای پارک مجبورند زمان زیادی را در اطراف محل مورد نظر پرسه بزنند، واضح است که هم روی حجم ترافیک اثر می گذارد و هم به علت آنکه این دسته از خودروها با سرعت کم در حال جستجو هستند، سرعت میانگین را کم می کند.

ث) حمل و نقل عمومی ضعیف: وقتی یک شهروند برای رسیدن به محل کار خود و برگشتن به خانه یا باید ۶ یا ۸ هزارتومان هزینه تاکسی دهد یا باید شرایط سخت اتوبوس ها را از نظر تراکم جمعیت و زمان تلف شده زیاد بپذیرد، طبیعی است که با یک حساب سرانگشتی ترجیح دهد ماشین شخصی اش را بردارد و راحت تر از اتوبوس و ارزان تر از تاکسی به مقصد برسد.

ج) نیاز به احداث تقاطع غیر همسطح: در بعضی تقاطع ها دارای 4یا 5 مسیر ورودی نیاز به احداث تقاطع غیرهم سطح می باشد که با مطالعه و احداث آن می توان مشکلات ترافیکی آن منطقه را کم کرد. به عنوان مثال پل روگذر گلکار و شهدای دانشجو و راه آهن و.. نمونه ای از این قبیل هستند. تقاطع های دیگری به همین شکل هستند که انتظار است مورد بررسی قرار گرفته و مشکل ترافیکی آن تقاطع ها نیز حل شوند مثل : تقاطع 29 بهمن، سه راهی ارتش، چهاراه حافظ، پل قاری، فلکه دانشگاه، ایده لو و... مسیرگشایی های دیگر

2- فرهنگ بد رانندگی: با ورود اتومبیل به کشور متاسفانه فرهنگ صحیح رانندگی وارد نشد. عدم وجود قوانین و یا عدم اجرای آنها باعث شده است از پس سالها، فرهنگ بسیار بدی در رانندگی ایرانیان شکل بگیرد هرچند فرهنگ سازی زمان بر است و باید کار ریشه ای رخ دهد اما اجرای موفق طرح کمربند ایمنی با کمک گرفتن از اعمال جریمه ۱5۰۰۰ هزارتومانی نشان می دهد در برخی موارد می توان با اعمال زور پذیرش یک فرهنگ را تسهیل کرد. لیستی از مشکل ساز ترین رفتارهای ترافیکی را در ادامه خواهیم دید:

الف) عدم حرکت بین خطوط و تغییرات ناگهانی مسیر

ب) کم عرض بودن مسیر های ورودی و خروجی بزرگراه ها

پ) حرکت در شانه خاکی و باند اضطراری

ت) تجاوز به لاین مقابل در ترافیک های درون شهری یا انحراف به چپ

ث) حرکت کردن در لاین خروجی خیابان یا بزرگراه بدون قصد خارج شدن از آن

ج) توقف تاکسی ها و مسافرکش ها در هر نقطه دلخواه در خیابان

چ) توقف دوبل در معابر و باریک شدن معبر عبوری

ح) نبود قانون عابر پیاده و عبور عابرین در هر نقطه دلخواه از خیابان

3- مجریان قانون: با کمال احترام برای نیروی پلیس اما سهم بسزایی از وضع موجود حاصل عدم اجرای قانون توسط مجریان قانون است.

الف) بی تفاوتی ماموران به تخلفاتی که جلوی چشمشان رخ می دهد مثل توقف دوبله در همه معابر

در واقع عدم اجرای قانون موجود بیشترین سهم را در این نابسامانی ایفا می کند. عدم نظارت مناسب و البته عدم حمایت مناسب از ماموران وظیفه باعث شده است تنها چند قانون از قوانین راهنمایی و رانندگی بسیار جدی گرفته شده و مابقی با سهل انگاری مواجه شوند.

ب)همچنین کمبود نیروهای راهنمایی رانندگی نیز در شهر تبریز محسوس بوده نیاز به جذب بیشتر نیرو احساس می شود.

پ) نبود پرتکول های رفتاری و اجرایی برای ماموران و یا عدم اجرای آنها باعث اعمال رفتارهای سلیقه ای در سطح شهر شده است.

ت) بستن یک گذرگاه به نیت روان سازی یک گذرگاه دیگر نیز گاهی باعث ترافیک در خیابان دیگر می شود.

بحث فرهنگی و اموزشی:

فرهنگ ترافيك به صورت معيارى براى سنجش درجه تمدن ملت ها و شاخصى براى ميزان توسعه يافتگى كشورها در آمده است. پيش از تحقيق و بررسى در باره اعتبار فرهنگى هر ملت، مى توان به محض ورود به يك كشور يا شهر با مشاهده نحوه و چگونگى عبور و مرور وسايط نقليه، نمادى دقيق از قانونمندى آن شهر به دست آورد. در شهرى كه عابرين پياده در سواره رو حركت مى كنند و موتورسواران و دوچرخه سواران در پياده رو مى رانندو بعضاً خودرويى در پياده رو پارك كرده است، نشانى از نظم اجتماعى به چشم نمى خورد.

فرهنگ ترافيك، فرهنگ زندگي كردن با ديگران است. فرهنگ رعايت حقوق ديگران. ما براي انجام كارهايمان مجبوريم بسياري از دقايق و ساعات روزانه خود را در خيابان هاي شهر بگذرانيم. البته اين فقط شامل رانندگان نمي شود، بلكه كليه شهروندان اعم از پياده و سواره را دربرمي گيرد. پس فرهنگ ترافيكي يك فرهنگ همه گير و موثر در جامعه كنوني است.

اگر يكى از پايه هاى مهم اجتماع متمدن را نظم و قانون مدارى بدانيم متوجه مى شويم آشفتگى عبور و مرور تاچه ميزان از درجه اعتبار فرهنگ ترافيك جامعه مان مى كاهد. پس بهتر است با رعايت قوانين و مقررات راهنمايى و رانندگى فرهنگ ترافيك جامعه مان را در شأن ايران و ايرانيان نگاه داريم .

در راستای فرهنگ ‌سازی رعایت قوانین و مقررات راهنمایی و رانندگی باید همه نهادها به ویژه نهادهای فرهنگی، رسانه‌ها و سازمان‌های مردم نهاد الگوسازی کنند.

ترویج فرهنگ صحیح رانندگی در جامعه به صورت هدفمند و مداوم باید انجام شود و خانواده‌ها به عنوان نخستین و مهم‌ترین نهاد تربیتی تاثیر بسزایی در الگوسازی و رفتار اجتماعی فرزندان خود دارند.

والدین با رعایت قوانین و مقررات و عمل به آداب اجتماعی موجود می‌توانند الگوی مناسبی در عرصه ترافیک برای فرزندان خود باشند.

با مشارکت آموزش‌وپرورش می‌توان از یاوران پلیس برای فرهنگ‌سازی در سطح شهر به‌ویژه در چهارراه‌ها استفاده کرد

پیشنهادات:

۱- پیشنهاد اول تشدید سیستم نظارت بر خود ماموران راهنمایی و رانندگی برای ضمانت از اجرای قانون است. نظارت خود راهنمایی و رانندگی ممکن است کافی و کامل نباشد. ایجاد راهی برای نظارت همگانی می تواند تاثیر شگرفی بگذارد. به لطف پیشرفت تکنولوژی امروزه همه افراد مجهز به گوشی تلفن دوربین دار هستند و می توانند تخلف نیروی پلیس را ثبت و با سامانه تعریف شده ارسال کنند تا با مامور خاطی برخورد گردد.

۲- نظارت همگانی در سطح گسترده تر برای نظارت مردم بر مردم می تواند مورد استفاده قرار گیرد. یک عکس یا یک فیلم که تخلف در آن ثبت شده است، سندی قابل اتکاست، چه فرقی می کند که این عکس توسط دوربین های بسیار کم پلیس گرفته شده باشد یا توسط دوربین های بی نهایت زیاد مردم؟ پلیس باید سامانه اینترنتی راه اندازی کند تا مردم بتوانند در آن تخلفاتی را که ثبت کرده اند آپلود کنند و به استناد آن اسناد برای خودروی متخلف جریمه صادر گردد. بدیهی است که اسناد ارسال شده باید توسط کارشناسان بررسی گردد و تخلف تایید گردد. هرچند در ابتدای اجرای چنین طرحی فشار کاری، زیاد خواهد بود اما با گذشت زمان و ایجاد فرهنگ نظارت همگانی، تعداد تخلفات آنچنان کاهش خواهد یافت که نیازمند تعداد نیروی انسانی بالایی نخواهد بود.

۳- فرهنگ سازی غیر دولتی به کمک شبکه های اجتماعی : امروزه شاهد آن هستیم که یک پیام طنز در تلگرام و سایر شبکه های اجتماعی با سرعت خیره کننده ای منتشر می شود. باید از این پتانسیل بهره برد و فرهنگ صحیح رانندگی را گسترش داد. اگر چیزی از درون خود مردم بجوشد شاید اثر بسیار بیشتری داشته باشد. پیامی با این محتوا که بیایید خودمان کاری کنیم و ... پیامی که در آن درخواستی از پلیس وجود داشته باشد تا پس از مدتی پلیس مجبور شود به خواست مردم احترام بگذارد.

۴- تعداد کم نیروهای گردشی پلیس باعث شده است افراد متخلف احساس امنیت کنند. وقتی یک شهروند در کنار جای خالی پارک ، دوبله پارک می کند و به بهانه اینکه کارش کوتاه است، ماشین را در جای نامناسب پارک میکند، اولین دلیلش آن است که پیش خودش حساب می کند ۵% هم احتمال گشت پلیس وجود ندارد و احساس خطر از جریمه شدن نمی کند. اگر هر فردی در هر مکانی احساس کند هر لحظه ممکن است گشت موتور سوار پلیس ظاهر شود و وی را جریمه کند، مطمئن باشید حاضر است ماشینش را ۱۰۰ متر دورتر پارک کند تا جریمه ۱۰۰ هزار تومانی را نپردازد.

۵- همانگونه که ذکر شد وزارت نفت و وزارت بهداشت مناسب است در این حوزه هزینه کنند. یکی از هزینه های جدی اضافه کردن دوربین های نظارتی در سطح اتوبان ها و سطح شهر است. اضافه کردن دوربین ها برای ثبت تخلف حرکت روی خطوط، حرکت مارپیچ و ... و اعمال جریمه برای آنها می تواند سهم بسزایی در کاهش ترافیک ایفا کند.

۶- بهبود سیستم حمل و نقل عمومی : مشکل حمل و نقل عمومی ۳ بخش است:

الف) تعداد کم وسایل حمل و نقل عمومی
ب) تنها مسیرهای اصلی را پوشش مناسب می دهد
ت) عدم اجرای زمانبندی مناسب

برای اصلاح امر، اگر نمی توانیم اتوبوس ها را افزایش دهیم، لااقل رانندگان را موظف کنیم هر ۵ یا ۱۰ دقیقه یکبار حرکت کنند. رفتار عجیب رانندگان اتوبوس در حرکت باعث می شود گاهی ۲۰ دقیقه انتظار برای اتوبوس بی نتیجه است و ناگهان چند اتوبوس، که رانندگانشان در ایستگاه اول با هم چای می خوردند و خوش و بش می کردند و با هم راه افتاده اند، از راه می رسند و ... . اتوبوس ها نیز باید به مانند مترو برنامه حرکت داشته باشند تا مسافر بتواند برنامه ریزی کند.

7- باید جایگاه های مخصوص سوار و پیاده کردن مسافر در محل های مورد نیاز در معبرها احداث گردد و با کسانی که در خارج از این محدوده اقدام به سوار و پیاده کردن مسافر می کنند به شدت برخورد گردد و جریمه سنگین برای آنها در نظر گرفته شود.

8- برخورد با رانندگانی که از دسترسی های کنار اتوبان برای پیش افتادن در ترافیک استفاده می کنند. متاسفانه رانندگان در ترافیک از هر دسترسی محلی برای پیش افتادن در ترافیک استفاده می کنند. هرچند به ظاهر نفع شخصی آنها تامین می شود اما در واقع گره خوردن ترافیک را در پی دارد. اعلام ممنوعیت ورود بجز خودروهایی که در آن محل کاری دارند و حضور نیروی پلیس و جریمه افراد خاطی راه حل ابتدای این مسیر است تا کم کم مردم خود متوجه اثرات منفی این کار بشوند.

۱۰- خودرو هایی که تلاش می کنند در خروجی ها سوئ استفاده کنند. به این معنی که یا قصد خروج دارند اما تلاش می کنند در لحظه آخر و از روی خطوط ترسیم شده وارد شوند و یا برعکس قصد خروج ندارند و می خواهند در لحظه آخر به مسیر اصلی بازگردند. در این جاها می توان لاین خروجی یا ورودی را از 100 متر مانده از لاین اصلی جدا کرد.